opracawanie: Alicja Kulczyńska
                       Alicja Kaczmarek

pobierz arkusz sprawdzianu

                                                                                                                                 

SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI
 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH
 DLA ABSOLWENTA V KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ

 

OD HISTORII DO LEGENDY

 

 

Czas pracy: 60 minut

Liczba punktów do uzyskania:

Instrukcja:

1.Większość potrzebnych Ci informacji znajdziesz w tekstach źródłowych, dlatego przeczytaj je bardzo uważnie.
   W razie potrzeby powracaj do odpowiednich fragmentów.
 2. W zadaniach zamkniętych zakreśl właściwą odpowiedź spośród podanych.
3. Przy każdym zadaniu została podana liczba punktów możliwych do uzyskania.
 4. Nie używaj korektora. Gdy popełnisz błąd – wyraźnie przekreśl odpowiedź i napisz obok poprawną.

Życzymy powodzenia

 

ŹRÓDŁO I
                                    Stopka królowej Jadwigi


         W Krakowie budują świątynię. Królowa Jadwiga wielkie dała skarby, aby piękny kościół wystawić Bogu w stolicy. Sama  
często przychodzi spojrzeć na robotę dzielnych murarzy. Słonko jasno świeci, robota idzie żwawo. Jeden podśpiewuje, inny coś wesołego powiada. Snadż im dobrze na sercu. Ale nie wszyscy są tak radośni. Oto jeden z nich, choć pracuje pilnie, od rana słówka nie rzekł, smutny, nie słucha wesołych rozmów, często wzdycha, a nawet łzę ukradkiem ociera. Nikt tego nie widzi. Wtem robotnik stojący wysoko na rusztowaniu zawołał :
 - Królowa , pani Jadwiga idzie! Stuknęły raźniej młotki, zadzwoniły kielnie, rozjaśniły się twarze murarzy. - Królowa, pani nasza, idzie. Dalej chłopcy, do roboty! – wołali wesoło. Niebawem ukazała się Jadwiga królowa. Witała uśmiechem łaskawym pracowników, oglądała roboty. Dojrzała smutnego człowieka; nachylony ociosywał pilnie kamień, nie zważał, co się wkoło dzieje. Podeszła doń królowa Jadwiga. - Co wam dolega, przyjacielu? – zapytała łagodnie.– Czy was kto skrzywdził? Czy choroba dolega? – bo bladzi i wynędzniali jesteście. Murarz otarł szybko łzy płynące z oczu.- Nikt mnie nie skrzywdził, Miłościwa Pani, i zdrów jestem. Żona moja ciężko zachorowała, moja pomoc i opiekunka dziatek naszych leży w niemocy... Jeszczem nie zarobił tyle, by jej lekarstwo kupić, by jej ulżyć. I łzy ciężkie spływały po strapionej twarzy murarza. Królowa postawiła stopę na leżącym obok kamieniu, odjęła piękną, złotą klamrę od swego sandała. - Weźmij to – rzekła – idź zaraz, kup co potrzeba chorej i dziatkom twoim. Nie smuć się. Bóg cię pocieszy. I poszła królowa Jadwiga na zamek, a robotnik pobiegł do domu uradowany wielce.
Gdy wrócił do pracy, był wesół jak inni. Chwycił swój młot, przystąpił do kamienia, by kończyć robotę. Patrzy... Oto na kamieniu stopa ludzka odciśnięta jak w glinie! Stopa nieduża. Woła innych – patrzą i dziwią się, skąd ten znak. Kto go zrobił w twardej skale...
- To stopa królowej Jadwigi! – zawołali.- Ona na tym kamieniu nogę wsparła, odpinając klamrę, by pocieszyć ubogiego, by pomóc chorej.
I wzięli kamień, wmurowali w ścianę świątyni. I mówili między sobą:

Klechdy domowe. Podania i legendy polskie. Zebrała Hanna Kostyrko

 

Zadanie 1. (0-1)

Uzupełnij zdanie:

Legenda opowiada o spotkaniu .......................... z ............................ podczas......................

........................... .

Zadanie 2. (0-1)

Królowa Jadwiga była:
  1. władcza
  2. dzielna
  3. dumna
  4. hojna

Zadanie 3. (0-1)

Informacje o królowej Jadwidze znajdziesz w:

  1. słowniku języka polskiego
  2. słowniku wyrazów obcych
  3. słowniku historii Polski
  4. słowniku mitologicznym

Zadanie 4. (0-2)

Uzasadnij w dwóch zdaniach, że utwór Stopka królowej Jadwigi jest legendą.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 5. (0-1)

Wspólną cechą baśni i legend jest występowanie w nich:

A. elementów fantastycznych
B. postaci historycznych
C. dworzan królowej Jadwigi
D. bohaterów mających same wady

 

ŹRÓDŁO II

Według podania królowa osobiście doglądała budowy kościoła karmelitów (...)
na przedmieściu Krakowa. Raz w 1390, ubieliwszy pantofelek wapnem, postawiła nogę
na kamieniu w czasie, gdy pewien murarz narzekał przed nią na swą biedę. Królowa dała
mu pierścień, a wdzięczny robotnik wyrył na kamieniu odcisk jej stopki. (...)

(Władyslaw Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury)

Zadanie 6. (0-1)

Z obu tekstów wynika, że królowa dała murarzowi:

  1. sandał
  2. pierścień
  3. klamrę od sandała
  4. żadna odpwiedź nie jest prawdziwa

Zadanie 7. (0-1)

W obu tekstach pojawiają się postaci:

  1. królowej i murarza
  2. królowej i króla
  3. króla i murarza
  4. królowej i dworzan

Zadanie 8. (0-1)

Murarz okazał królowej Jadwidze:

  1. niezadowolenie
  2. wdzięczność
  3. gniew
  4. obojetność

Zadanie 9. (0-2)

Uzupełnij zdanie na podstawie tekstów źródłowych I i II.

Postępowanie władczyni wobec poddanego zasługuje na ................................... ,

ponieważ .............................................................................................................. .

ŹRÓDŁO III

Jadwiga (ok. 1373-1399) – królowa Polski od 1384 (...). Po zerwaniu jej zaręczyn

z Wilhelmem Habsburgiem z woli możnych małopolskich poślubiła Jagiełłę. Prowadziła działalność polityczną i kulturalną - z jej osobistego majatku odnowiono Akademię Krakowską. Ogłoszona świętą w 1997 przez papieża Jana Pawła II.

( Historia. Słownik encyklopedyczny pod redakcją Marka Czaplińskiego)

Zadanie 10. (0-3)

A. Na podstawie tekstu (źródło III) uzupełnij tabelę.

Wydarzenie Rok Wiek
Koronacja Jadwigi na królową Polski    
Ogłoszenie Jadwigi Swiętą    

B. Zaznacz na taśmie czasu występujące w tabeli lata wydarzeń.

Narodziny

p.n.e. Chrystusa n.e.

III II I I II III (...) XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX

Zadanie 11. (0-1)

Podkreśl nazwy insygniów władzy królewskiej.

korona ostrogi berło zbroja pióropusz jabłko kopia naramienniki

 

Zadanie 12. (0-1)

Podane fakty z historii Polski uporządkuj od najdawniejszego. Wpisz cyfry od 1 do 4

w miejsca wykropkowane.
  1. chrzest Polski .....
  2. testament Bolesława Krzywoustego .....
  3. założenie Akademii Krakowskiej .....
  4. koronacja Bolesława Chrobrego .....

Zadanie 13. (0-1)

Uczniów średniowiecznej akademii nazywano;

  1. studentami
  2. profesorami
  3. żakami
  4. czeladnikami

Zadanie 14. (0-1)

Połącz kreskami nazwy słowników z informacjami, które możesz w nich odnaleźć.

A. słownik historii Polski

B. słownik języka polskiego

C. słownik ortograficzny języka polskiego

D. słownik wyrazów bliskoznacznych

 

 

 

Zadanie 15. (0-3)

Szkolne koło historyczne przygotowuje przedstawienie pt. Koronacja królowej Jadwigi. Impreza odbedzie się 20 kwietnia o godz. 16.00 w świetlicy szkolnej. Scenografię

i kostiumy zaprojektują i wykonają członkowie koła. Napisz ogłoszenie zachęcające koleżanki i kolegów do obejrzenia tego przedstawienia.

.......................................................................................................................................................

.

.......................................................................................................................................................

.

.......................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

 

Zadanie 16. (0-2)

Sformułuj trzy zasady właściwego zachowania się podczas oglądania przedstawienia teatralnego.
  1. ..........................................................................................................................................
  2. ..........................................................................................................................................
  3. ..........................................................................................................................................

 

 

Zadanie 17. (0-2)

Uzupełnij podaną niżej ilustrację nazwami wskazanych elementów obronnych średniowiecznego miasta.

 

 

ŹRÓDŁO IV

 

ŹRÓDŁO V

I cóż powiedzą tomy słowników,

Lekcje historii i geografii,

Gdy tylko o niej mówić potrafi

Krzak bzu kwitnący i śpiew słowików.

Choć jej granice znajdziesz na mapach,

Ale o tresci, co je wypełnia,

Powie ci tylko księżyca pełnia

I mgła nad łąką, i liści zapach.

Pytasz się, synu, gdzie jest i jaka?

W niewymierzonej krainie leży.

Jest w każdym wiernym sercu Polaka,

Co o nią walczył, cierpiał i wierzył.

(Antoni Słonimski, Polska – fragment)

Zadanie 18. (0-1)

Osoba mówiąca w wierszu wyraża:

  1. smutek
  2. tęsknotę
  3. rozpacz
  4. miłość do ojczyzny

 

Zadanie 19. (0-1)

Podkreślony fragment wiersza jest:

  1. uosobieniem
  2. epitetem
  3. porównaniem
  4. żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

Zadanie 20. (0-1)

Osoba mówiąca zwraca się do:

  1. rodziców
  2. syna
  3. matki
  4. przyjaciela

Zadanie 21. (0-1)

Tekstem poetyckim jest:

  1. legenda Stopka królowej Jadwigi
  2. wiersz Antoniego Słonimskiego Polska
  3. Słownik mitów i tradycji kultury
  4. Poczet władców Polski

ŹRÓDŁO VI

 

Zadanie 22. (0-6)

Przyjrzyj się uważnie portretowi Jadwigi, a następnie opisz wygląd królowej.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................